انواع روشهای تحقیق توصیفی
تحقیق توصیفی شامل مجموعه روش هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می تواند شناخت بیشتر شرایط موجود و یا یاری رساندن به فرآیند تصمیم گیری باشد. تحقیق توصیفی را می توان به دسته های زیر تقسیم نمود :
حال به تشریح هر کدام از روشهای فوق می پردازیم:
برای برسی توزیع ویژگی های یک جامعه آماری روش تحقیق پیمایشی به کار می رود. این روش برای پاسخ به سؤالاتی از قبیل ماهیت شرایط موجود چگونه است؟ چه رابطه ای بین رویدادها وجود دارد؟ و… ، به کار می رود.
تحقیقات پیمایشی خود به سه دسته روش مقطعی، روش طولی و روش دلفی تقسیم می شود.
1-الف. روش مقطعی
این روش به منظور گردآوری داده ها درباره ی یک یا چند صفت در یک مقطع زمانی از طریق نمونه گیری از جامعه انجام می شود.
برای مثال به منظور بررسی میزان علاقه دانش آموزان سال آخر راهنمایی به ادامه تحصیل در شاخه های مختلف آموزش متوسطه، می توان از روش تحقیق پیمایشی به شیوه مقطعی استفاده نمود.
1- ب. روش طولی
در بررسی های پیمایشی طولی، داده ها در بازههای زمانی مختلف گردآوری می شوند. به این ترتیب تغییرات برحسب زمان بررسی شده و به رابطه ی بین متغیرهای از نظر تغییرات در طول زمان پی برده می شود.
سه نوع بررسی طولی را می توان نام برد. بررسی روند فرآیندها، بررسی یک گروه ویژه (یک گروه سنی یا گروه هم دوره) و بررسی یک گروه منتخب.
به عنوان مثال دربررسی روند فرآیندها» میتوان بررسی سیر تحول ثبت نام دانشجویان دختر در آموزش عالی کشور را مورد نظر قرار داد. در مورد بررسی یک گروه ویژه» می توان پیشرفت تحصیلی پذیرفته شدگان دانشکده ی علوم تربیتی در سال 1390 را مورد نظر قرار داد. برای بررسی گروه منتخب» نیز این سؤال مورد نظر است که : چه تغییراتی در افراد خاص(گروه منتخب) به وجود آمده است و علت تغییرات چه بوده است؟ برای مثال بررسی عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی دانشجویان سهمیه ای رشته های مهندسی ورودی1390 دانشگاه تهران را می توان نمونه ای از موضوعات این نوع تحقیق نامید.
1- ج. روش دلفی
زمانی که بخواهیم در مورد اتفاق نظر یک جمع درباره موضوعی خاص به بررسی بپردازیم، از روش دلفی استفاده می کنیم.
برای مثال به منظور بررسی نظر هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی در مورد مشکلات این رشته در دانشگاه ها، می توان این روش را بکار برد. برای این منظور اولین قدم آن است که مجموعه ای از سؤالات در مورد مسائل تهیه کرد و آن را برای تمام اعضای هیئت علمی ارسال نمود و از آنان خواست که درجه اهمیت هر یک را تعین نمایند. در مرحله دوم پرسشنامه ای براساس رتبه بندی بدست آمده تهیه می شود و از پاسخگویان درخواست می شود در صورتیکه نظراتشان با رتبه بندی بدست آمده مغایرت دارد، توجیه خود را ارائه نمایند. به این ترتیب می توان به یک توافق از نقطه نظری تشخیص مسائل یاد شده دست یافت.
هدف این دسته از پژوهش های آموزشی، توصیف شرایط یا پدیده های مربوط به نظام آموزشی می باشد. به طور کلی می توان گفت که اقدام پژوهی شامل چهار مرحله است، تشخیص و برنامه ریزی، اقدام برای رفع مشکل، مشاهده به منظور نمایان ساختن میزان تغییرات انجام شده جهت رفع مشکل و آخرین مرحله تحلیل و تعدیل می باشد. این نوع پژوهش با فرآیندها سروکار دارد تا برون دادها و پیامدها.
علاوه برآن پژوهشگری که به انجام اقدام پژوهی می پردازد درصدد آزمون فرضیه نمی باشد. زیرا در تحلیل داده ها پژوهشگر مترصد آن است که در نهایت بتواند فرایند ها را با یکدیگر مرتبط ساخته و معنایی مشخص را بدست آورد.
در این روش پژوهشگر به انتخاب یک مورد» پرداخته و آن را از جنبه های مختلف بررسی می کند. این مورد می تواند یک واحد و یا سیستم با حد و مرز مشخص و متشکل از عناصر و عوامل متعدد و مرتبط به هم باشد. از این جمله در تعلیم و تربیت می توان هر یک از عوامل نظام آموزشی مانند دانش آموز، معلم، برنامه درسی و … را نام برد. هدف کلی در این روش مشاهده تفصیلی ابعاد مورد» تحت مطالعه و تفسیر مشاهده ها از دیدگاه کل گرا است. از این رو مطالعه موردی بیشتر به روش کیفی و با تأکید بر فرایندها و درک و تفسیر آن ها انجام می شود.
انجام پژوهش به کمک روش مطالعه موردی شامل چهار مرحله است : بیان مسئله و انتخاب مورد»(واحد تحلیل) ، انجام عملیات میدانی(گردآوری داده ها)، سازماندهی داده ها و تدوین گزارش. توجه پژوهشگر در مطالعه موردی بر یک مورد» متمرکز است. اما ممکن است این واحد متشکل از رویدادهای متعدد و افراد مختلف باشد و یا از فرآیندهای گوناگون تشکیل شده باشد. در اینصورت ضروری است که از اجزای تشکیل دهنده ی واحد تحلیل» نمونه گیری شود.
در این نوع تحقیق رابطه ی بین متغیرها براساس هدف تحقیق تحلیل می گردد. تحقیقات همبستگی را می توان برحسب هدف به سه دسته تقسیم نمود: مطالعه همبستگی دو متغیری، تحلیل رگرسیون و تحلیل ماتریس همبستگی یا کواریانس.
در مطالعات همبستگی دو متغیری هدف بررسی رابطه دوبه دوی متغیرهای موجود در تحقیق است. در تحلیل رگرسیون هدف پیش بینی یک یا چند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به تغییرات متغیرهای مستقل (پیش بین) است.
در برخی دیگر از تحقیقات نیز از مجموعه همبستگی های دو متغیری متغیرهای مورد بررسی در جدولی به نام ماتریس همبستگی یا کواریانس استفاده می شود. از جمله چنین تحقیقاتی می توان به تحلیل عاملی و معادلات ساختاری اشاره نمود. در تحلیل عاملی هدف تلخیص مجموعه ای از داده ها یا رسیدن به متغیرهای مکنون (سازه) بوده و در مدل معادله ساختاری هدف آزمودن روابط ساختاری مبتنی بر نظریه ها و یافته های تحقیقاتی موجود است.
این روش به تحقیقاتی اطلاق می شود که در آن ها پژوهشگر با توجه به متغیر وابسته به بررسی علل احتمالی وقوع آن می پردازد. روش تحقیق علی-مقایسه ای از نوع تحقیقات گذشته نگر بوده و از آنجایی که علت و معلول (متغیر مستقل و وابسته) پس از وقوع مورد بررسی قرار می گیرند، به آن روش پس رویدادی نیز گفته می شود. از جمله تحقیقات پس رویدادی می توان به پژوهش هایی در مورد علل عقب ماندگی یا پیشرفت تحصیلی کودکان اشاره نمود.
در این تحقیقات دستکاری شرایط بوجود آورنده و علل احتمالی عقب ماندگی یا پیشرفت در اختیار محقق نبوده است. محقق صرفا این افراد را شناسایی کرده و بعضی از ویژگی های شخصی یا الگوهای رفتاری آن ها را مشاهده می کند.
منبع : روش های تحقیق در علوم رفتاری / نوشته ی دکترزهره سرمد، دکترعباس بازرگان و دکترالهه حجازی/ نشر آگه.
برچسب‌ها: سبک رفرنس نویسی APA , پرپوزال , پایان نامه , مقاله نویسی , تحقیق توصیفی
جایگاه چارچوب نظری و مفهومی درپژوهش
لی، دکتر یزدان منصوریان، دانشیار دانشگاه خوارزمی: یکی از پرسش های پرتکرار دانشجویانی که علاقه مند به انتشار مقالات علمی هستند، این است که چارچوب نظری» در تحقیق چیست؟ آیا مترادف با چارچوب مفهومی» است؟ آیا وجود آن در پژوهش ضروریست؟ آیا باید بخش مستقلی از مقاله را به معرفی این مفهوم اختصاص داد؟ معمولاً هم این پرسش زمانی برایشان مطرح می شود که داوران نسخه نخست مقالهء آنان را بررسی کرده اند و از فقدان چارچوب نظری یا ابهام در تبیین آن ایراد گرفته اند.
در پاسخ باید گفت چارچوب نظری (Theoretical Framework) یا چارچوب مفهومی (Conceptual Framework) – که کم و بیش مترادفند - همچون دریچه است که محقق از آن منظر به پدیدهء مورد بررسی نگاه می کند. وجود کلمهء چارچوب (Framework) در این ترکیب برگرفته از همین واقعیت است. گویی محقق در ابتدای مطالعهء خود، لنز مشخصی را انتخاب کرده و بر اساس آن به پدیدهء مورد نظر می نگرد و بر اساس آن داوری می کند. بر این اساس، به آن چارچوب مرجع» (Frame of Reference) نیز می گویند. گاهی این لنز یک نظریه (Theory) مشخص و گاه مجموعه ای از نظریه های به هم مرتبط است که یک گفتمان علمی (Scientific Discourse) را می سازد.
شاید بهتر باشد با ذکر یک مثال این موضوع را تبیین کنم. تصور کنید دانشجویی می خواهد وجه یا وجوهی از مفهوم سرمایه اجتماعی» را در جامعه ای بررسی کند. سرمایه اجتماعی موضوعی است که ابتدا در جامعه شناسی مطرح شد، اما به سرعت در مطالعات بسیاری از رشته ها – نظیر علم اطلاعات و دانش شناسی – مبنای مطالعات مستقلی قرار گرفت. (مثل، نوروزی، ۱۳۹۱). مثلاً محقق می خواهد عوامل موثر بر ساخت این سرمایه، یا عوامل بازدارندهء ایجاد آن، یا نگاه و نگرش جامعه را به آن بسنجد. نکتهء نخست این است که به محض آنکه او تصمیم می گیرد مفهومی به نام سرمایه اجتماعی» را به عنوان محور کانونی تحقیق خود برگزیند، خواسته یا ناخواسته از چارچوبی نظری استفاده کرده است. زیرا سرمایهء اجتماعی مفهومی است که تعریفی مشخص دارد و در کنار سایر انواع سرمایه ها مطرح می شود. سرمایه ای نامرئی، ولی بسیار ارزشمند و پرقدرت، که طرح و تعریف آن در متون علمی به آثار محققانی مثل پیر بوردیو – جامعه شناس شهیر فرانسوی – باز می گردد. بوردیو معتقد است آنچه جوامع انسانی را می سازد، نه فرد است و نه گروه های افراد. بلکه نوع و ماهیت مناسبات و ارتباطات میان آنهاست که جامعه را شکل می دهد و به آن سامان می بخشد. اگر این مناسبات بر بنیاد اعتماد، احترام متقابل و همدلی استوار باشد، آنگاه سرمایه ای در جامعه پدیدار می شود که منشاء بسیاری از دستاوردهای ارزشمند از جمله افزایش امنیت اجتماعی و رفاه عمومی خواهد بود. اگر شوربختانه جای اعتماد را بی اعتمادی و جای همدلی را بی تفاوتی بگیرد، آنگاه سرمایه اجتماعی افول می کند و پیامدهای خود را - که متاسفانه معمولاً با افزایش خشونت همراه است - به دنبال خواهد داشت.
بنابراین، انتخاب یک مفهوم به عنوان مبانی تحقیق نخستین گام در این زمینه است. دلیلش هم روشن است. زیرا وقتی من به عنوان محقق تعریفی مثل سرمایه اجتماعی در ذهن دارم، زمانی که به مناسبات و تعاملات اجتماعی نگاه می کنم، بخشی از تحلیل من از آنچه رخ می دهد مبتنی بر همین تعریف است. مثلاً اگر در خیابان شاهد نزاع و درگیری خشونت بار دو راننده باشم که پس از تصادفی جزئی با یکدیگر این روش را بر حل مسألهء به وجود آمده انتخاب کرده اند، بروز این رخداد را نشانه ای از کاستی در سرمایه اجتماعی تلقی خواهم کرد. در مقابل اگر همین دو راننده ماشین های خود را از مسیر تردد مردم خارج کنند و در جستجوی راهکاری معقول و منطقی برای حل این مسأله باشند، آن را شاخصی از رشد سرمایه اجتماعی خواهم دانست.
بر این اساس، تفسیر من از یک رخداد از منظر و دریچه ای مشخص شکل گرفته و این همان چارچوب نظری است. گاهی نیز مجموعه ای از نظریه هاست که مبنای تحلیل محقق قرار می گیرد. مثلاً همین که در علم اطلاعات و دانش شناسی ما رفتارهای کاربران را در خلال جستجو و بازیابی اطلاعات از منظر نظریه های رفتار اطلاعاتی» بررسی می کنیم و به این باور رسیده ایم که می توان از مطالعهء مجموعه کنش ها و واکنش های افراد در تعامل با منابع اطلاعاتی به الگوهای مشخص رسید، نیز یک چارچوب نظری است که محصول آن تا امروز تدوین نزدیک به یکصد نظریهء ریز و درشت در این حوزه بوده که ۷۲ مورد از آنها در کتاب نظریه های رفتار اطلاعاتی» به اختصار تشریح شده است (فیشر و دیگران، ۱۳۸۷).
در پاسخ به آخرین پرسشی که در ابتدای این یادداشت مطرح شد، باید عرض کنم که وجود چارچوب نظری در تحقیق اجتناب ناپذیر است. حتی اگر محقق به روشنی در مقاله و گزارش تحقیق خود به آن اشاره نکند، خواسته یا ناخواسته چارچوبی نظری داشته است. اما بازتاب آن ممکن است در بخش ها یا مراحل مختلف تحقیق نمود پیدا کند. مثلاً چارچوب نظری ممکن است خود را در روش شناسی تحقیق نشان دهد. مثلاً محققانی که از رویکرد کیفی در پژوهش خود استفاده می کنند، مبانی گردآوری و تحلیل داده های این مطالعات را از پارادایم تفسیری گرفته اند که رابطه ای اعم و اخص با چارچوب نظری دارد. به همین دلیل در بعضی از منابع چارچوب نظری را به عنوان چارچوب پارادایمی تحقیق» (Theoretical Paradigm of Research) نیز معرفی می کنند. البته فراموش نکنیم که پارادایم که مبنای هستی شناختی تحقیق را تعریف می کند چارچوب نظری را در بر می گیرد و از آن فراتر، یا به بیانی دیگر، وسیعتر و بنیادی تر است. برای تبیین بیشتر این موضوع به کتاب مبانی پارادایمی روش های کمّی و کیفی تحقیق در علوم انسانی» اثر دکتر محمد تقی ایمان مراجعه فرمایید. نقد و بررسی این اثر نیز در شماره ۱۷۰ کتاب ماه کلیات، در بهمن ۱۳۹۰ منتشر شده است. ضمناً مطالعه مقالهء چارچوب نظری، زوایا و بایسته های آن» - اثر محمد دشتی که در شماره اول از سال هفتم مجله تاریخ در آیینه پژوهش منتشر شده است - نیز مفید خواهد بود.
در مجموع مهمترین کارکرد چارچوب نظری این است که به تحقیق جهت می بخشد و ذهن محقق را نسبت به وجوه مشخصی از پدیدهء مورد مطالعه یا بافتی که آن را احاطه کرده است، حساس و هشیار می سازد. به این ترتیب او در همان مراحل اولیه تحقیق چند گام نخست را به سرعت طی می کند. در نتیجه ضمن آنکه در وقت و انرژی محقق صرفه جویی خواهد شد، و پژوهش مورد نظر سامان و انسجام بیشتری خواهد داشت. البته انتخاب چارچوبی نظری مناسب برای هر پژوهش خود مهارتی است که باید محقق به آن مجهز باشد. به بیانی دیگر، باید پیوند مفهومی و معنایی مشخصی بین مسأله تحقیق، پرسش های محقق و چارچوب نظری برقرار باشد.
کارکرد دیگر چارچوب نظری پیوندی است که این مفهوم میان تحقیق ما با بدنهء دانش موجود برقرار می سازد و بازتابی از ماهیت تجمعی و تراکمی دانش است. زیرا نشان می دهد که قرار نیست هر محققی چرخ را دوباره اختراع کند. زمانی که در یک حوزه موضوعی مشخص مجموعه ای از منابع معتبر و مستند وجود دارد - که بخشی از مسیر تحقیق را طی کرده اند - اکنون بهتر است پژوهش ما استمرار و ادامهء این مسیر باشد. در غیر این صورت بازگشتی به دلیل به گذشته و پیمودن دوبارهء راهی رفته است.
آخرین نکته که باید به آن اشاره کنم، چگونگی انعکاس چارچوب نظری در پایان نامه یا مقاله است. برخی از مجلات بخش مشخصی را با این عنوان در دستورالعمل نگارش مقالات انتخاب کرده اند و نویسندگان موظفند به روشنی چارچوب نظری تحقیقشان را در این بخش تبیین کنند. اما در بسیاری از مجلات بخش معین و مجزایی برای این منظور پیش بینی نشده و فقط انتظار می رود که نویسندگان در جایی از مقاله – که معمولاً در مقدمه یا مرور پیشینه است – به این موضوع اشاره کنند. بنابراین، چارچوب نظری در تحقیق حضوری پنهان یا آشکار دارد، اما چگونگی تبیین آن در یک مقاله بیشتر به سلیقهء سردبیر و هیئت تحریریهء مجله وابسته است.
آنچه گفته شد، مختصری دربارهء این بحث بود، که فقط مقدمه ای کوتاه بر آن محسوب می شود. شما هم اگر تجربه ای از به کاربستن چارچوب نظری در تحقیقات خود، یا خاطره ای از واکنش مجلات نسبت به این موضوع دارید، لطفاً آن را در بخش نظرخواهی مرقوم فرمایید تا زمینه ای برای گفتگوی بیشتر در این حوزه باشد. بدیهی است که کارکردهای چارچوب نظری در پژوهش به مراتب فراتر از مختصری است که در این یادداشت کوتاه به آن اشاره شد و دیدگاه های ارزشمند شما در تکمیل این بحث بسیار سودمند خواهد بود.
منابع
ایمان، محمدتقی (۱۳۸۸) مبانی پارادایمی روش های تحقیق کمّی و کیفی در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و داانشگاه.
دشتی، محمد (۱۳۸۹) چارچوب نظری: زاویا و بایسته های آن. تاریخ در آیینه پژوهش. دوره ۷، ش. ۱، ۲۳-۴۹.
فیشر، کارن؛ ارد، ساندا؛ مک کچنی، لین (۱۳۸۷) نظریه های رفتار اطلاعاتی. ترجمه فیروزه زارع، محسن حاجی زین العابدینی، غلام حیدری، و لیلا مکتبی فرد. تهران: کتابدار.
نوروزی، معصومه (۱۳۹۱) بررسی میزان تأثیر انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی ایران در تشکیل و تقویت سرمایه های اجتماعی در جامعهء کتابداران». پایان نامه های کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. تهران: دانشگاه خوارزمی.
برچسب‌ها: سبک رفرنس نویسی APA , پرپوزال , پایان نامه , مقاله نویسی
روشهای نمونه گیری و تعیین حجم نمونه (Sampling)
نمونه گیری چیست؟
نمونه گیری یعنی اینکه بخش کوچکی از جامعه آماری را بررسی نموده و نتایج آنرا به کل جامعه تعمیم دهیم. ضرب المثل رایج در میان مردم که به نمونه گیری اشاره دارد این است: مشت نمونه خروار است
زیرا به عنوان مثال یک مشتی که شما به تصادف از میان یک خروار گندم بر می دارید، نماینده آن خروار گندم است (از نظر کیفیت یا اندازه یا مشخصه ای دیگر).
خطای نمونه گیری
نتایج یک بررسی نمونه ای هیچ گاه با قطعیت و حقیقت همراه نیست. زیرا نتایج تحت تاثیر خطایی تحت عنوان خطای نمونه گیری قرار دارد که ناشی از انتخاب بخشی از جامعه به جای کل جامعه است.
میزان خطای نمونه گیری را می توان با افزایش اندازه ی نمونه کاهش داد. اما از طرف دیگر، زیاد کردن اندازه نمونه روی عامل های متعددی از جمله حجم عملیات میدانی و هزینه ی آمار گیری تاثیر نامطلوب دارد1- روش های نمونه گیری احتمالاتی
روشهای نمونه گیری آماری که عموما در تحقیقات و پژوهشهای کاربردی مورد استفاده قرار می گیرد، در این مقاله معرفی شده است. قابل ذکر است تمام روشهای معرفی شده زیر از نوع روش های نمونه گیری احتمالاتی می باشند. روش نمونه گیری احتمالاتی، فرآیندی است که احتمال انتخاب هر کدام از واحدهای جامعه از قبل مشخص و معلوم و غیر صفر است. در این روش هر واحد نمونه با احتمالی مشخص از جامعه استخراج می شود. {برو به فهرست}
قابل ذکر چنانچه مایلید در خصوص نمونه گیری غیر احتمالاتی نیز اطلاعاتی بدست آورید، صفحه نمونه گیری غیر احتمالی را مشاهده و مطالعه نمایید.1-1- نمونه گیری تصادفی ساده
روش نمونه گیری تصادفی ساده، ساده ترین روش نمونه
گیری احتمالاتی است.
در این نوع نمونه گیری به هر یک از افراد جامعه احتمال مساوی داده میشود تا در نمونه انتخاب شوند. به عبارت دیگر اگر حجم افراد جامعه N و حجم نمونه را n فرض کنیم، احتمال انتخاب هر فرد جامعه در نمونه مساوی n/N است. انتخاب نمونه تصادفی ساده را به سه شیوه میتوان انجام داد: شیوه اول به صورت قرعه کشی، شیوه دوم با استفاده از جدول اعداد تصادفی و شیوه سوم با نرم افزارهای رایانه ای.
برای انتخاب یک نمونه تصادفی ساده به شیوه قرعه کشی باید با توجه به چارچوب نمونه گیری از میان افراد جامعه یک نمونه به حجم نمونه مورد نظر از میان افراد فهرست شده به حکم قرعه انتخاب کرد.
در شیوه دوم، باید حجم جامعه مورد نظر را N قرار داد. سپس به تعداد ارقام تشکیل دهنده حجم جامعه ، ستون یک رقمی در جدول اعداد تصادفی منظور داشت (مثلا حجم جامعه 50 شامل دو رقم است بنابراین دو ستون یک رقمی در جدول اختیار می کنیم). پس از آن یک نقطه شروع به طور تصادفی برای انتخاب واحدها اختیار کرد. سرانجام عمل انتخاب را از این نقطه آغاز کرده و هر عددی که کوچکتر یا مساوی N باشد را به عنوان نمونه انتخابی منظور داشت. در شیوه سوم نیز از نرم افزارهای رایانه ای برای انتخاب نمونه تصادفی استفاده می شود. {برو به فهرست}
قابل ذکر است که برای انتخاب یک نمونه به روش تصادفی ساده، از دو شیوه با جای گذاری و بدون جایگزاری استفاده می شود. که در روش نمونه گیری با جای گذاری، هر واحد نمونه بعد از انتخاب، دو مرتبه به جامعه بازگردانده می شود و این احتمال وجود دارد که در انتخاب های بعدی، آن واحد مجددا در نمونه انتخاب شود.2-1- نمونه گیری طبقه ای
نمونه گیری طبقه ای (نمونه گیری تصادفی با طبقه بندی) هنگامی مناسب است که بتوانیم جامعه آماری را نسبت به صفت مربوطه طوری تقسیم کنیم که واحدها در داخل طبقات از نظر صفت مربوطه شبیه به هم باشند.
در این نوع نمونه گیری، واحدهای جامعه مورد مطالعه در طبقه هایی که از نظر صفت متغیر همگن تر هستند، گروه بندی می شوند، تا تغییرات آنها در درون گروه ها کمتر شود. پس از آن از هر یک از طبقه ها، تعدادی نمونه به صورت تصادفی انتخاب میشود. معمولا برای طبقه بندی واحدهای جامعه، متغیری به عنوان ملاک در نظر گرفته میشود که با صفت متغیر مورد مطالعه بستگی داشته باشد.
برای مثال به منظور بررسی نسبت قبول شدگان در پایه پنجم آموزش ابتدایی در شهر تهران و رابطه آن با محل جغرافیایی دبستان، میتوان ابتدا دبستان های شهر تهران را بر حسب محل دبستان به پنج طبقه تقسیم کرد: طبقه یک شامل دبستان های شمال غربی، طبقه دوم دبستان های شمال شرقی، طبقه سوم دبستان های مرکزی شهر، طبقه چهارم دبستان های جنوب غربی و طبقه پنجم دبستان های جنوب شرقی. پس از آن از هر طبقه تعدادی دبستان به روش تصادفی ساده انتخاب کرد. {برو به فهرست}
در نمونه گیری طبقه ای حجم نمونه (n) را به شیوه های مختلف میتوان میان طبقه ها تقسیم کرد. ساده ترین شیوه، تقسیم مساوی تعداد نمونه میان طبقه هاست. سایر شیوه ها شامل انتساب بهینه و انتساب متناسب است. در انتساب متناسب به تناسب حجم هر طبقه، حجم نمونه در آن طبقه تعیین می‌گردد.3-1- نمونه گیری خوشه ای
در صورتی که فهرست کامل افراد جامعه مورد مطالعه در دسترس نباشد میتوان افراد جامعه را در دسته هایی خوشه بندی کرد. سپس از میان خوشه ها به تصادف نمونه گیری به عمل آورده و تمام حجم خوشه را سرشماری می کنیم. برای این منظور فهرستی از این خوشه ها تهیه میشود و از آن به عنوان چارچوب نمونه گیری استفاده میشود.
به طور کلی نمونه گیری تصادفی خوشه ای به دو دلیل عمده زیر به کار می رود:
الف- صرفه جویی در وقت و هزینه
ب- موجود نبودن چارچوب نمونه گیری.
نمونه گیری خوشه ای در صورتی کارآمدتر از نمونه گیری تصادفی ساده است که چارچوب نمونه گیری (فهرست کامل افراد جامعه) در دسترس نباشد. در واقع وقتی هزینه ساخت چارچوب نمونه گیری از واحد ها (فهرست واحدها) زیاد باشد یا چارچوبی از آن ها در دست نباشد، نمونه گیری خوشه ای به کار می رود.
باید توجه داشت که هر چه حجم خوشه ها افزایش یابد و تشابه افراد آن از نظر صفت متغیر مورد بررسی بیشتر باشد، دقت نمونه گیری خوشه ای کمتر میشود.تفاوت بین نمونه گیری خوشه ای با نمونه گیری طبقه ای
برای انتخاب یک نمونه تصادفی ساده به شیوه قرعه کشی باید با توجه به چارچوب نمونه گیری از میان افراد جامعه یک نمونه به حجم نمونه مورد نظر از میان افراد فهرست شده به حکم قرعه انتخاب کرد.
در شیوه دوم، باید حجم جامعه مورد نظر را N قرار داد. سپس به تعداد ارقام تشکیل دهنده حجم جامعه ، ستون یک رقمی در جدول اعداد تصادفی منظور داشت (مثلا حجم جامعه 50 شامل دو رقم است بنابراین دو ستون یک رقمی در جدول اختیار می کنیم). پس از آن یک نقطه شروع به طور تصادفی برای انتخاب واحدها اختیار کرد. سرانجام عمل انتخاب را از این نقطه آغاز کرده و هر عددی که کوچکتر یا مساوی N باشد را به عنوان نمونه انتخابی منظور داشت. در شیوه سوم نیز از نرم افزارهای رایانه ای برای انتخاب نمونه تصادفی استفاده می شود.
قابل ذکر است که برای انتخاب یک نمونه به روش تصادفی ساده، از دو شیوه با جای گذاری و بدون جایگزاری استفاده می شود. که در روش نمونه گیری با جای گذاری، هر واحد نمونه بعد از انتخاب، دو مرتبه به جامعه بازگردانده می شود و این احتمال وجود دارد که در انتخاب های بعدی، آن واحد مجددا در نمونه انتخاب شود.2-1- نمونه گیری طبقه ای
نمونه گیری طبقه ای (نمونه گیری تصادفی با طبقه بندی) هنگامی مناسب است که بتوانیم جامعه آماری را نسبت به صفت مربوطه طوری تقسیم کنیم که واحدها در داخل طبقات از نظر صفت مربوطه شبیه به هم باشند.
در این نوع نمونه گیری، واحدهای جامعه مورد مطالعه در طبقه هایی که از نظر صفت متغیر همگن تر هستند، گروه بندی می شوند، تا تغییرات آنها در درون گروه ها کمتر شود. پس از آن از هر یک از طبقه ها، تعدادی نمونه به صورت تصادفی انتخاب میشود. معمولا برای طبقه بندی واحدهای جامعه، متغیری به عنوان ملاک در نظر گرفته میشود که با صفت متغیر مورد مطالعه بستگی داشته باشد.
برای مثال به منظور بررسی نسبت قبول شدگان در پایه پنجم آموزش ابتدایی در شهر تهران و رابطه آن با محل جغرافیایی دبستان، میتوان ابتدا دبستان های شهر تهران را بر حسب محل دبستان به پنج طبقه تقسیم کرد: طبقه یک شامل دبستان های شمال غربی، طبقه دوم دبستان های شمال شرقی، طبقه سوم دبستان های مرکزی شهر، طبقه چهارم دبستان های جنوب غربی و طبقه پنجم دبستان های جنوب شرقی. پس از آن از هر طبقه تعدادی دبستان به روش تصادفی ساده انتخاب کرد. {برو به فهرست}
در نمونه گیری طبقه ای حجم نمونه (n) را به شیوه های مختلف میتوان میان طبقه ها تقسیم کرد. ساده ترین شیوه، تقسیم مساوی تعداد نمونه میان طبقه هاست. سایر شیوه ها شامل انتساب بهینه و انتساب متناسب است. در انتساب متناسب به تناسب حجم هر طبقه، حجم نمونه در آن طبقه تعیین می‌گردد.3-1- نمونه گیری خوشه ای
در صورتی که فهرست کامل افراد جامعه مورد مطالعه در دسترس نباشد میتوان افراد جامعه را در دسته هایی خوشه بندی کرد. سپس از میان خوشه ها به تصادف نمونه گیری به عمل آورده و تمام حجم خوشه را سرشماری می کنیم. برای این منظور فهرستی از این خوشه ها تهیه میشود و از آن به عنوان چارچوب نمونه گیری استفاده میشود.
به طور کلی نمونه گیری تصادفی خوشه ای به دو دلیل عمده زیر به کار می رود:
الف- صرفه جویی در وقت و هزینه
ب- موجود نبودن چارچوب نمونه گیری.
نمونه گیری خوشه ای در صورتی کارآمدتر از نمونه گیری تصادفی ساده است که چارچوب نمونه گیری (فهرست کامل افراد جامعه) در دسترس نباشد. در واقع وقتی هزینه ساخت چارچوب نمونه گیری از واحد ها (فهرست واحدها) زیاد باشد یا چارچوبی از آن ها در دست نباشد، نمونه گیری خوشه ای به کار می رود.
باید توجه داشت که هر چه حجم خوشه ها افزایش یابد و تشابه افراد آن از نظر صفت متغیر مورد بررسی بیشتر باشد، دقت نمونه گیری خوشه ای کمتر میشود.تفاوت بین نمونه گیری خوشه ای با نمونه گیری طبقه ای
همانطور که تصویر فوق نیز گویاست، تفاوت های بارز زیر را بین نمونه گیری های تصادفی خوشه ای و طبقه ای همواره باید مد نظر داشت:
الف-در نمونه گیری تصادفی طبقه ای از هر طبقه تعدادی را به عنوان نمونه انتخاب می کنیم در صورتی که در نمونه گیری تصادفی خوشه ای، نمونه از تعدادی از خوشه ها انتخاب می شود. {برو به فهرست}
ب- دقت نمونه گیری تصادفی طبقه ای در ارتباط مستقیم با همگنی درون طبقات و نا همگنی بین طبقات است. اما دقت نمونه گیری تصادفی خوشه ای در ارتباط مستقیم با ناهمگنی درون خوشه ها و همگنی بین خوشه هاست.4-1- نمونه گیری چند مرحله ای
در نمونه گیری چند مرحله ای، افراد جامعه با توجه به سلسله مراتب (از واحدهای بزرگ تر به کوچک تر) از انواع واحدهای جامعه انتخاب می شوند. یک مثال می تواند این نوع نمونه گیری را روشن کند:
برای مثال در برآورد توانایی ریاضی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی در یک منطقه آموزش و پرورش، می توان دانش آموزان را در سه مرحله با استفاده از واحدهای نمونه گیری مختلف زیر به صورت زیر انتخاب کرد:
واحد مرحله اول: دبستان دبستان 1 دبستان 2 …… دبستان 10
واحد مرحله دوم: کلاس کلاس 1 و 2 کلاس 3 و 4 … کلاس 19 و 20
واحد مرحله سوم: دانش آموزش 1، 2، 3، . . . . 58، 59، 60
در مثال فوق ابتدا جامعه دانش آموزان ابتدایی پایه پنجم, به دبستان هایی تقسیم شده است. در این مرحله که مرحله اول نمونه گیری است، از میان دبستان های انتخاب شده دو کلاس (واحد مرحله دوم) انتخاب شده است. در اینجا از دبستان شماره یک، کلاس های 1 و 2 پایه پنجم و از دبستان شماره دوم کلاس های 3 و 4 پایه پنجم و بالاخره از دبستان دهم کلاس های 19 و 20 پایه پنجم به طور تصادفی انتخاب شده اند.
در مجموع 60 دانش آموز (3*2*10 = 60) از 20 کلاس و 10 دبستان انتخاب شده است.
نمونه گیری چند مرحله ای در مقایسه با نمونه گیری خوشه ای از دقت بیشتری برخوردار است. زیرا در نمونه گیری چند مرحله ای واحدهای نمونه مرحله نهایی در سطح جامعه پراکنده شده و تغییرات متغیر مورد بررسی در نمونه، معرف تغییرات مورد مطالعه در جامعه است. در حالی که در نمونه گیری خوشه ای چنین امری میسر نمی باشد.5-1- نمونه گیری سیستماتیک
روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک، به روش انتخاب تصادفی دنباله ای از واحدهای جامعه که به یک اندازه ثابت از هم فاصله دارند، دلالت دارد. به عبارت دیگر، در این روش اگر k فاصله نمونه گیری باشد، ابتدا یک عدد تصادفی از بین اعداد 1 تا k، به عنوان نقطه شروع انتخاب شده و سپس با افزودن ضریب های صحیح k به این نقطه شروع، سایر واحدهای نمونه ای مشخص می شوند.
تصویر زیر نمونه گیری سیستماتیک را بیان می کند که در آن فاصله نمونه گیری 3 است:
دقت نمونه گیری تصادفی سیستماتیک وقتی واحدهای جامعه به طور تصادفی مرتب شده باشند، مساوی با نمونه گیری تصادفی ساده و زمانی که واحدهای جامعه بر اساس صفتی مرتبط با صفت مورد برآورد مرتب شده باشند، بهتر از نمونه گیری تصادفی ساده و حتی بهتر از نمونه گیری طبقه ای است. به علاوه اجرای آن ساده و به کارگیری آن کم هزینه است.
توجه شود که این روش نمونه گیری را حتی در مواردی که از اندازه جامعه مطلع نیستیم می توان با انتخاب مناسب فاصله نمونه گیری(k) با توجه به ساختار جامعه به کار گرفت.مثال نمونه گیری سیستماتیک
به طور مثال برای انتخاب یک نمونه تصادفی به اندازه n از افرادی که به یک بانک مراجعه می کنند می توان از این شیوه نمونه گیری استفاده کرد. {برو به فهرست}
به این ترتیب که از هر k نفر، یک نفر را به عنوان نمونه انتخاب کرده و این کار را تا جایی ادامه دهیم که تمام n واحد نمونه گیری انتخاب شوند.2- تعیین حجم نمونه
اخذ تصمیم درباره حجم نمونه, از لحاظ تامین میزان دقت نتایج نمونه گیری و صرفه جویی در مقدار وقت و هزینه, از اهمیتی خاص برخوردار است. بدیهی است که بزرگ بودن حجم نمونه موجب صرف هزینه و وقت زیاد, و کوچک بودن حجم نمونه موجب عدم دقت کافی برآوردها می شود. {برو به فهرست}
برای تعیین اندازه نمونه، چند راه پیش رو داریم که در ادامه هر کدام را شرح می دهیم:1-2- تعیین اندازه نمونه بر اساس جدول های آماده
یکی از راه های تعیین اندازه نمونه استفاده از جدول هایی است که برای همین منظور تهیه شده است. در این جدول ها با توجه به اندازه جامعه (N)، اندازه نمونه (n) تعیین شده است. برای محاسبه حجم نمونه با این روش و مشاهده جدول نمونه گیری مورگان این صفحه را ببینید: محاسبه آنلاین حجم نمونه با روش جدول مورگان2-2- تعیین حجم نمونه بر اساس نظر پژوهش گر
در این روش پژوهش گر و دانشجو با در نظر گرفتن عامل هایی مثل بودجه، زمان، نیروی انسانی ماهر، امکانات و امثال آن درصدی از جامعه را به عنوان نمونه انتخاب می کند. برخی از پژوهشگران حداقل اندازه نمونه را 10 درصد اندازه جامعه ذکر کرده اند.3-2- تعیین اندازه نمونه بر اساس محاسبات آماری
متداول ترین روش محاسبه اندازه نمونه، استفاده از محاسبات آماری است. در این روش پژوهش گر ابتدا توسط یک آزمون مقدماتی، پارامترهای مورد نیاز جامعه آماری را مشخص کرده و سپس با استفاده از فرمول های مربوط، اندازه نمونه را محاسبه می کند. عامل های موثر بر تعداد نمونه عبارتند از:
1- سطح معنی داری،
2-میزان دقت برآورد مورد نظر و یا میزان خطای حاشیه ای،
3- تغییر پذیری متغیر مورد نظر (واریانس یا پراکنش)،
4- روش نمونه گیری،
5- اندازه جامعه آماری، {برو به فهرست}
6- هزینه و امکانات اجرایی.تعیین اندازه نمونه با فرمول کوکران
فرمول کوکران و جدول مورگان برای تعیین حجم نمونه
برای تعیین حجم نمونه در تحقیقات از روشهای مختلفی استفاده می شود. دو روش متداول برای این کار استفاده از فرمول شارل کوکران و جدول مورگان است.
1. روش شارل کوکران
به منظور تعیین حجم نمونه ساده ترین روش استفاده از فرمول کوکران می باشد.در فرمول کوکران:
n= حجم نمونهN = حجم جمعیت آماری (حجم جمعیت شهر, استان,و.)t یا z = در صد خطای معیار ضریب اطمینان قابل قبولp = نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت مردان)q (1-p) = نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت ن)= d درجه اطمینان یا دقت احتمالی مطلوبطبق فرمول بالا اگر بخواهیم حجم نمونه را با شکاف جمعیتی 5/0 (یعنی نیمی از جمعیت حایز صفتی معین باشند . نیمی دیگر فاقد آن هستند. معمولا p و q را 0.5 در نظر می گیریم. مقدار z معمولا 1.96 است. d می تواند 0.01 یا 0.05 باشد.در برخی از تحقیقات برای تصحیح حجم نمونه از فرمول تصحیح کوکران نیز در ادامه فرمول اصلی استفاده می شود.
2. روش جدول مورگان:
زمانی که نه از واریانس جامعه و نه از احتمال موفقیت یا عدم موفقیت متغیر اطلاع دارید و نمی توان از فرمولهای آماری برای براورد حجم نمونه استفاده کرد از جدول مورگان استفاده می کنیم. این جدول حداکثر تعداد نمونه را می دهد.
فرضیه ها در آزمون کوکران
فرضیه ى صفر در این آزمون بیان مى دارد که میان گروه ها یا تکرارهاى مختلف در زمینه ى متغیر آزمونى یا وابسته برابرى وجود دارد و یا تفاوت معنى دارى وجود ندارد و فرضیه ى پژوهش وجود تفاوت معنى دار میان گروه هاى مورد بررسى یا تکرارها را مى رساند .
براى آزمون فرضیه با آماره ى آزمونى کوکران ، ابتدا داده هاى خود را به صورت کدهاى ١ و صفر در آورید . آنگاه جدولى را طراحى کنید که در آن موردها یا آزمودنى را در سطرهاى جدول و گروه ها یا تکرارها را در ستون ها قرار دهید . وقتى جدول آماده شد . داده هاى مربوط به هر گروه یا تکرار را در ستون مجزا بریزید و بعد جمع سطرى مقادیر را حساب کرده و در ستونى با عنوان Xk نوشته و بعد مقادیر این ستون را مجذور کرده و در ستون دیگرى تحت عنوان Xk^2 بنویسید . سپس ، مقادیر هر ستون را جمع بسته و زیر آن بنویسید . وقتى مقادیر را به دست آورید ، مقدار T یا میانگین مربوط به کل گروه ها را از طریق تقسیم مجموع Xk بر تعداد گروه ها یا تکرار ها ( T ) محاسبه نمایید و مقادیر به دست آمده را در فرمول قرار دهید . فرمول آزمون کوکران به صورت فرمول زیر خواهد بود .کاربردهای آزمون کوکران
با این آزمون فرضیه های گوناگونی می توان سنجید، مثلاً آزمون اینکه آیا سوالات موجود در امتحان از نظر شکل و آسان بودن با یکدیگر تفاوت دارند. یعنی دشواری آنها یکسان بوده است؟ البته، اصل بر این است که سوالات دو مقوله ای باشد، مانند پیروزی و شکست یا جملات مشابه اینها.
حال اگر به جای چند سوال تنها یک سوال مطرح باشد، منتها در K موقعیت مختلف بررسی شود، با این شرط که همهء n آزمودنی (n فرد) در موقعیت های مختلف شرکت کنند، در این حال مشخص می شود که آیا K موقعیت مورد بررسی تاثیرات معنی داری در پاسخهای آزمودنیها به آن سوال دارند یا نه.کاربرد آزمون کوکران
آزمون کوکران یک آزمون ناپارامترى که به بررسى متغیرهاى دو ارزشى در نزد بیش از ٢ گروه مى پردازد . در اصل در این آزمون را مى توان به عنوان آزمون تعمیم یافته ى آماره ى مک نمار حساب آورد ، اما با این تفاوت که این روش در زمان هایى به کار برده مى شود که تعداد گروه ها یا تکرارها ٣ یا بیشتر از ٣ باشد . این روش زمانى کاربرد دارد که متغیر پاسخ یا وابسته به صورت دو ارزشى نظیر موافق یا مخالف ، شکست یا موفقیت ، بلى یا خیر ، و نظایر اینها بوده و بتوان به پاسخ کدهاى صفر و ١ داد . در این نظام نمره گذارى به وجود صفت مورد نظر نظیر موافق ، موفقیت ، قبولى و نظایر این ها نمره ى ١ و به عدم وجود صفت مورد نظر نظیر مخالف ، شکست ، مردودى و نظایر اینها نمره ى صفر داده مى شود .فرمول کوکران
فرمول کوکران
در فرمول کوکران :
Q نماد آزمون کوکران است ؛ K تعداد گروه ها ، تکرار ها ، یا تدبیر ها است ؛ ∑ علامت جمع است و نشان مى دهد مقادیر بعد از آن مى بایست با هم جمع بسته شوند ؛ X1 جمع مقادیر هر گروه یا تکرار یا تدبیر ( جمع ستونى ) است ؛ T میانگین مربوط به کل گروه ها است که از طریق تقسیم مجموع Xk یا جمع مقادیر سطرى بر تعداد گروه ها ( K ) به دست مى آید .اجرای آزمون کوکران
مثال:
فرض کنید که از شش دانشجوی رشته مدیریت خواسته شود که تصور کنند در پنج موقعیت متفاوت قرار گرفته اند و باید بین دو رفتارA ( کد ۰) و B ( کد ۱) یکی را انتخاب کنند . نتایج می تواند شبیه جدول زیر شود با بررسی جدول به نظر می رسد که در بعضی از موقعیت ها رفتار B ( خانه هایی که کد ۱ دارند) بیشتر از سایر موقعیت ها انتخاب شده اند. این فرضیه را که تفاوت در رفتارهای انتخاب شده توسط دانشجویان معنی دار است یا خیر را آزمون کنید.
مانند زیر فسمت های Variable View و Data View را تکمیل می کنیم.
آزمون کوکران
آزمون کوکران
مسیر زیر را در نرم افزار طی کرده و متغیر ها را به پنجره Test Variables وارد کرده گزینه Friedman را غیر فعال کرده و در عوض گزینه Cochran’s Q را فعال می کنیم، اکنون بر روی دکمه OK کلیک می کنیم.
Analyze / Nonparametric Tests / Legacy Dialogs / K Related Samples …
آزمون کوکران
همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنیم مقدار Sig. برابر .۰۲۰ و کوچکتر از .۰۵ است لذا تفاوت در رفتارهای انتخاب شده توسط دانشجویان، معنی دار است.
مشاوره در امور پرپوزال و پایان نامه 09105424809
برچسب‌ها: سبک رفرنس نویسی APA , پرپوزال , پایان نامه , مقاله نویسی
چگونه فرضیه پژوهش خود را بنویسیم؟
خانم ریاحی
فرضیه چیست؟
فرضیه ها به صورت جمله اخباری بیان می شوند و نشانگر نتایج مورد انتظار است مثلا این جمله که بین مفهوم خود و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد» یک فرضیه است. به عبارتی قلب و اساس تحقیق ، فرضیات آن می باشند. گوئی تمام کارهائی که قبل از ارائه فرضیات انجام می شود ، نظیر بیان مسئله و ذکر اهداف تحقیق، همه به ارائۀ فرضیات مناسب ختم می گردند و تمام کارهایی که تا انتهای تحقیق انجام می گیرد در جهت تایید و یا رد همین فرضیات هستند و نهایتا تحقیق به این موضوع تمام می شود که بالاخره فرضیه ای تایید و یا رد می گردد و بر اساس نتایجی که از تایید و رد فرضیات حاصل می شود پیشنهادهایی ارائه می گردد.
تفاوت فرضیه و نظریه چیست ؟
نظریه و قوانین عمدتا مشتمل بر قضایای کلی و عمومی هستند و به مورد خاصی تعلق ندارند و می توانند مصادیق زیادی داشته باشند. در حالی که فرضیه حالت کلی ندارد و مختص مساله تحقیق است که از قضایای کلی ناشی می شود ولی در یک قلمرو خاص شکل میگیرد .
گاهی اوقات از یک فرمول برای بیان فرضیه استفاده می شود، بدین شکل که:” اگر چنین و چنان رخ دهد چنین و چنان خواهد شد”
ویژگیهای یک فرضیه خوب:
تدوین یک فرضیه با توجه به ویژگی های زیر صورت می گیرد:
۱ – باید رابطه بین دو یا چند متغیر را پیش بینی کند.
۲ – باید روشن و بدون ابهام و به صورت یک جمله خبری بیان شود.
۳ – باید دارای استنتاج های ضمنی روشنی برای آزمون روابط بین متغیرها باشد.
۴ – باید آزمون پذیر باشد ، یعنی بتوان آن را بر پایه داده های گردآوری شده آزمود.
بعضی متغیرها یا رابطه ها در فرضیه ها هستند که شناخته شده اند اما برای تکمیل و نظام بخشیدن به توجیه ، موارد دیگری نیز وجود دارد که باید اختراع یا کشف شوند.
فرضیه ها می توانند از طریق ربط منطقی حقایق شناخته شده به حدس های هوشمندانه در مورد متغیرها یا رابطه های ناشناخته ، دانش ما را توسعه بخشند.
همچنین باید توجه داشت ذکر کلماتی نظیر احتمالاً » در فرضیه ومی ندارد .بعضی از پژوهشگران فکر می کنند چون فرضیه مبین حدس آنان می باشد، لذا ذکر چنین کلماتی در فرضیه ضرورت دارد.
بنابراین فرضیه بیانگر حدس های محقق می باشد، در واقع بیان شده است که هر کدام از فرضیات حالت حدس و گمان دارند ، لذا دیگر ومی ندارد که در هر فرضیه واژههایی همانند احتمالا» تکرار شود.
حالت های فرضیه تحقیق
1. بررسی میزان تفاوت اثر :
در این جا پژوهشگر به دنبال بررسی و مقایسه تفاوت اثر دو یا چند متغیر بر یک یا چند متغیر دیگر است.
مثال : میزان فشار روانی بر پرستاران بخش های داخلی و جراحی تفاوت ندارد .»
و یا : میانگین نمرات دانشجویانی که با روش الف » آموزش داده می شوند از میانگین نمرات دانشجویانی که با روش ب» آموزش می بیند بیشتر است ».
2. بررسی میزان رابطه همبستگی و جهت آن :
در این حالت محقق قصد دارد که صرفاً درجه و جهت همبستگی متغیرهای مورد مطالعه را کشف کند و نه رابطه علت و معلولی آنها را . مثال : میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی با میزان اضطراب آنان ارتباط دارد. » هر چه مقدار آزمودنی ها ( حجم نمونه ) بیشتر باشد مقدار ضریب همبستگی کمتری برای معنی دار بودن همبستگی لازم است.
3. بررسی میزان رابطه علت و معلولی:
پزوهشگر در پی کشف و تعیین رابطه علت و معلولی دو یا چند متغیر است.
مثال : هوش دانشجویان رشته علوم اجتماعی علت پیشرفت آنان است .» در این گونه تحقیقات که محقق در پی کشف رابطه علت و معلول است باید کلیه متغیرهای دیگر که بر متغیر وابسته تاثیر می گذارد ، تحت کنترل دقیق پژوهشگر قرار گیرد.
نحوه بیان فرضیه تحقیق
فرضیه تحقیق را می توان به دو صورت بیان نمود :
1. فرضیه گاهی فقط به صورت بود»( تفاوت، رابطه و یا اثر ) عنوان می گردد بدین معنی که محقق مثلا بیان می کند که ارتباط تفاوت ، و یا اثر وجود دارد ولی چگونگی ارتباط ، تفاوت و یا اثر را بیان نمی نماید. به این نوع فرضیه ، ” فرضیه فاقد جهت ” می گویند که در این حالت آزمون آماری محقق دوطرفه یا دوسویه است.
مثال : میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی با میزان اضطراب آنان ارتباط دارد».
2. محقق می تواند فرضیه تحقیق را به صورت جهت دار تنظیم و بیان کند . بدین معنی که در بیان فرض تحقیق چگونگی بود » )تفاوت یا رابطه ) را ملحوظ دارد.
برای مثال در فرضیه تحقیق مطرح می کند که این بود » ( تفاوت یا رابطه ) کوچکتر است یا بزرگتر ، مع است یا مستقیم. در این حالت آزمون آماری محقق یک طرفه یا یک سویه است.
مثال : میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی با میزان اضطراب آنان ارتباط مع ( یا مستقیم) ، دارد.» یک پژوهش می تواند بیش از یک فرضیه داشته باشد.
برچسب‌ها: سبک رفرنس نویسی APA , پرپوزال , پایان نامه , مقاله نویسی , پژوهش اکتشافی
مشاور در امور پرپوزال و پایان نامه 09105424809
فرمول کوکران و جدول مورگان برای تعیین حجم نمونه
برای تعیین حجم نمونه در تحقیقات از روشهای مختلفی استفاده می شود. دو روش متداول برای این کار استفاده از فرمول شارل کوکران و جدول مورگان است.
1. روش شارل کوکران
به منظور تعیین حجم نمونه ساده ترین روش استفاده از فرمول کوکران می باشد.در فرمول کوکران:
n= حجم نمونهN = حجم جمعیت آماری (حجم جمعیت شهر, استان,و.)t یا z = در صد خطای معیار ضریب اطمینان قابل قبولp = نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت مردان)q (1-p) = نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت ن)= d درجه اطمینان یا دقت احتمالی مطلوبطبق فرمول بالا اگر بخواهیم حجم نمونه را با شکاف جمعیتی 5/0 (یعنی نیمی از جمعیت حایز صفتی معین باشند . نیمی دیگر فاقد آن هستند. معمولا p و q را 0.5 در نظر می گیریم. مقدار z معمولا 1.96 است. d می تواند 0.01 یا 0.05 باشد.در برخی از تحقیقات برای تصحیح حجم نمونه از فرمول تصحیح کوکران نیز در ادامه فرمول اصلی استفاده می شود.
2. روش جدول مورگان:
زمانی که نه از واریانس جامعه و نه از احتمال موفقیت یا عدم موفقیت متغیر اطلاع دارید و نمی توان از فرمولهای آماری برای براورد حجم نمونه استفاده کرد از جدول مورگان استفاده می کنیم. این جدول حداکثر تعداد نمونه را می دهد.
فرضیه ها در آزمون کوکران
فرضیه ى صفر در این آزمون بیان مى دارد که میان گروه ها یا تکرارهاى مختلف در زمینه ى متغیر آزمونى یا وابسته برابرى وجود دارد و یا تفاوت معنى دارى وجود ندارد و فرضیه ى پژوهش وجود تفاوت معنى دار میان گروه هاى مورد بررسى یا تکرارها را مى رساند .
براى آزمون فرضیه با آماره ى آزمونى کوکران ، ابتدا داده هاى خود را به صورت کدهاى ١ و صفر در آورید . آنگاه جدولى را طراحى کنید که در آن موردها یا آزمودنى را در سطرهاى جدول و گروه ها یا تکرارها را در ستون ها قرار دهید . وقتى جدول آماده شد . داده هاى مربوط به هر گروه یا تکرار را در ستون مجزا بریزید و بعد جمع سطرى مقادیر را حساب کرده و در ستونى با عنوان Xk نوشته و بعد مقادیر این ستون را مجذور کرده و در ستون دیگرى تحت عنوان Xk^2 بنویسید . سپس ، مقادیر هر ستون را جمع بسته و زیر آن بنویسید . وقتى مقادیر را به دست آورید ، مقدار T یا میانگین مربوط به کل گروه ها را از طریق تقسیم مجموع Xk بر تعداد گروه ها یا تکرار ها ( T ) محاسبه نمایید و مقادیر به دست آمده را در فرمول قرار دهید . فرمول آزمون کوکران به صورت فرمول زیر خواهد بود .کاربردهای آزمون کوکران
با این آزمون فرضیه های گوناگونی می توان سنجید، مثلاً آزمون اینکه آیا سوالات موجود در امتحان از نظر شکل و آسان بودن با یکدیگر تفاوت دارند. یعنی دشواری آنها یکسان بوده است؟ البته، اصل بر این است که سوالات دو مقوله ای باشد، مانند پیروزی و شکست یا جملات مشابه اینها.
حال اگر به جای چند سوال تنها یک سوال مطرح باشد، منتها در K موقعیت مختلف بررسی شود، با این شرط که همهء n آزمودنی (n فرد) در موقعیت های مختلف شرکت کنند، در این حال مشخص می شود که آیا K موقعیت مورد بررسی تاثیرات معنی داری در پاسخهای آزمودنیها به آن سوال دارند یا نه.کاربرد آزمون کوکران
آزمون کوکران یک آزمون ناپارامترى که به بررسى متغیرهاى دو ارزشى در نزد بیش از ٢ گروه مى پردازد . در اصل در این آزمون را مى توان به عنوان آزمون تعمیم یافته ى آماره ى مک نمار حساب آورد ، اما با این تفاوت که این روش در زمان هایى به کار برده مى شود که تعداد گروه ها یا تکرارها ٣ یا بیشتر از ٣ باشد . این روش زمانى کاربرد دارد که متغیر پاسخ یا وابسته به صورت دو ارزشى نظیر موافق یا مخالف ، شکست یا موفقیت ، بلى یا خیر ، و نظایر اینها بوده و بتوان به پاسخ کدهاى صفر و ١ داد . در این نظام نمره گذارى به وجود صفت مورد نظر نظیر موافق ، موفقیت ، قبولى و نظایر این ها نمره ى ١ و به عدم وجود صفت مورد نظر نظیر مخالف ، شکست ، مردودى و نظایر اینها نمره ى صفر داده مى شود .فرمول کوکران
فرمول کوکران
در فرمول کوکران :
Q نماد آزمون کوکران است ؛ K تعداد گروه ها ، تکرار ها ، یا تدبیر ها است ؛ ∑ علامت جمع است و نشان مى دهد مقادیر بعد از آن مى بایست با هم جمع بسته شوند ؛ X1 جمع مقادیر هر گروه یا تکرار یا تدبیر ( جمع ستونى ) است ؛ T میانگین مربوط به کل گروه ها است که از طریق تقسیم مجموع Xk یا جمع مقادیر سطرى بر تعداد گروه ها ( K ) به دست مى آید .اجرای آزمون کوکران
مثال:
فرض کنید که از شش دانشجوی رشته مدیریت خواسته شود که تصور کنند در پنج موقعیت متفاوت قرار گرفته اند و باید بین دو رفتارA ( کد ۰) و B ( کد ۱) یکی را انتخاب کنند . نتایج می تواند شبیه جدول زیر شود با بررسی جدول به نظر می رسد که در بعضی از موقعیت ها رفتار B ( خانه هایی که کد ۱ دارند) بیشتر از سایر موقعیت ها انتخاب شده اند. این فرضیه را که تفاوت در رفتارهای انتخاب شده توسط دانشجویان معنی دار است یا خیر را آزمون کنید.
انتشارات عرشیان دانش
۰۹۱۰۵۴۲۴۸۰۹
هر چیزی که بتواند ارزش های گوناگون و متفاوت را بپذیرد، به آن متغیر می گویند. بنا به تعریف دیگر، متغیر یک مفهوم است که بیش از دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده می شود. به عبارت دیگر، متغیربه ویژگی هایی اطلاق می شود که می توان آن ها را مشاهده یا اندازه گیری کرد و دو یا چند ارزش یا عدد را جایگزین آن ها قرار داد. (دلاور) در غالب پژوهش ها به ویژه پژوهش های کمی، مقوله متغیر همواره مطرح بوده و حساسیتی ویژه یافته است. برای پژوهشگران و دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی، شناخت دقیق متغیرها، تنوع آن ها، وجوه تمایز متغیرها از یک سو و شناخت نقش آن ها، مقیاس اندازه گیری آن ها از سوی دیگر اهمیتی بسزایی دارد. به علاوه ، آگاهی از انواع مقیاس ها و امکان محاسبات آماری هریک از مقیاس ها برای هر پژوهشگری اهمیت بسیار دارد.
نقش متغیرها در پژوهش:
نقش متغیرها در پژوهش های کمی: متغیرها در پژوهش های کمی می توانند نقش های مختلفی را ایفا نمایند. رایج ترین طبقه بندی در این خصوص عبارتست از:
متغیر مستقل: منظور از مستقل، متغیرهایی است که بر دیگر متغیرها اثر می گذارند. متغیر مستقل به گونه ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تاثیر می گذارد.
متغیر وابسته: متغیرهایی هستند که متاثر از متغیرهایی دیگرند.
متغیر کنترل: متغیرهایی است که چند متغیر دیگر را تحت کنترل دارند.
متغیرهای تحقیق سه دسته هستند، متغیرهای وابسته( سمت چپ فرمول) ، متغیرهای مستقل و کنترلی ( سمت راست فرمول ).
نقش متغیرها در پژوهش های توصیفی: برخلاف پژوهش های کمی، که متغیرها می تواند چندین نقش ایفا نمایند، متغیرها در پژوهش های توصیفی یا کیفی تنها دارای یک نقش هستند. با توجه به این که در مطالعات توصیفی، پژوهشگر قصد مداخله در پژوهش را نداشته، صرفا توصیف گر یک تصویر است، لذا، نقش های معمول در پژوهش های کمی از قبیل ، مستقل و وابسته در این جا مصداق ندارد.در مطالعات توصیفی، متغیرها تنها یک نقش را پذیرفته به عنوان متغیر مستقل تلقی می شوند. سایر تقسیم بندی متغیرها حسب مورد در پژوهش های توصیفی نیز صدق می کنند.
مشاوره و آموزش پرپوزال پایان نامه های
انتشارات عرشیان دانش
۰۹۱۰۵۴۲۴۸۰۹
درباره این سایت