هر چیزی که بتواند ارزش های گوناگون و متفاوت را بپذیرد، به آن متغیر می گویند. بنا به تعریف دیگر، متغیر یک مفهوم است که بیش از دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده می شود. به عبارت دیگر، متغیربه ویژگی هایی اطلاق می شود که می توان آن ها را مشاهده یا اندازه گیری کرد و دو یا چند ارزش یا عدد را جایگزین آن ها قرار داد. (دلاور) در غالب پژوهش ها به ویژه پژوهش های کمی، مقوله متغیر همواره مطرح بوده و حساسیتی ویژه یافته است. برای پژوهشگران و دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی، شناخت دقیق متغیرها، تنوع آن ها، وجوه تمایز متغیرها از یک سو و شناخت نقش آن ها، مقیاس اندازه گیری آن ها از سوی دیگر اهمیتی بسزایی دارد. به علاوه ، آگاهی از انواع مقیاس ها و امکان محاسبات آماری هریک از مقیاس ها برای هر پژوهشگری اهمیت بسیار دارد.
نقش متغیرها در پژوهش:
نقش متغیرها در پژوهش های کمی: متغیرها در پژوهش های کمی می توانند نقش های مختلفی را ایفا نمایند. رایج ترین طبقه بندی در این خصوص عبارتست از:
متغیر مستقل: منظور از مستقل، متغیرهایی است که بر دیگر متغیرها اثر می گذارند. متغیر مستقل به گونه ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تاثیر می گذارد.
متغیر وابسته: متغیرهایی هستند که متاثر از متغیرهایی دیگرند.
متغیر کنترل: متغیرهایی است که چند متغیر دیگر را تحت کنترل دارند.
متغیرهای تحقیق سه دسته هستند، متغیرهای وابسته( سمت چپ فرمول) ، متغیرهای مستقل و کنترلی ( سمت راست فرمول ).
نقش متغیرها در پژوهش های توصیفی: برخلاف پژوهش های کمی، که متغیرها می تواند چندین نقش ایفا نمایند، متغیرها در پژوهش های توصیفی یا کیفی تنها دارای یک نقش هستند. با توجه به این که در مطالعات توصیفی، پژوهشگر قصد مداخله در پژوهش را نداشته، صرفا توصیف گر یک تصویر است، لذا، نقش های معمول در پژوهش های کمی از قبیل ، مستقل و وابسته در این جا مصداق ندارد.در مطالعات توصیفی، متغیرها تنها یک نقش را پذیرفته به عنوان متغیر مستقل تلقی می شوند. سایر تقسیم بندی متغیرها حسب مورد در پژوهش های توصیفی نیز صدق می کنند.
درباره این سایت